‘Sihirli maden’ buldu, dünyaya damga vuracak

Türkiye’de Eti Alüminyum ve Eti Bakır bünyesindeki üretim tesislerinin yanında, İngiltere’deki ICoNiChem ile madencilikte stratejik adımlar atan Cengiz Holding, art arda yaptığı atılımlarla birlikte katma değerli sanayide küresel oyunculardan biri olmayı hedefliyor.

Küre işletmesindeki bakır üretiminin yan ürünü olan pirit konsantresinden kobaltı ayrıştıran dünyadaki tek tesis olan ve dünyadaki üretimin yüzde 2’sini gerçekleştiren grup, Manchester-Liverpool arasındaki Widnes kentindeki ICoNiChem’i 2020 sonunda satın aldı. Mazıdağı’ndan İngiltere’ye gelen kobaltı İngiltere’de 13 farklı ürüne çeviren grup, şimdi de yeni yatırımlar için kolları sıvadı. Şirket, dünya ekonomisinde son dönemin en öncelik konularının başında gelen batarya geri dönüşümü için çalışmalara başladı.

Sırada ‘lityum’ var!

Ömrünü tamamlamış bataryalardan kobalt, nikel, manganez ve lityumun dördünü birden ayrıştırabilen dünyada herhangi bir tesis olmadığını ifade eden, ICoNiChem Genel Müdürü Emre Kayışoğlu, “Bugün itibarıyla batarya tozundan kobalt ve nikeli ayrıştırabiliyoruz. Lityum bunlar arasında en değerlisi. Onda da laboratuvar çalışmalarımız devam ediyor; pilot üretime yakın zamanda başlamayı planlıyoruz. Türkiye ve İngiltere tesislerimizde çalışmalar yapıyoruz. Manganez ayrıştırmasını da iki yıl içinde yapacağız” dedi.

Uzun vadede özellikle kobalt, nikel ve lityumun çok daha büyük talep göreceğini ifade eden Emre Kayışoğlu, “Bunlar geleceği şekillendirecek elementler olacak. Bugün dünyadaki kobalt madenciliğine baktığımızda, 2035-2040 yıllarında üretimin ihtiyacı karşılayamayacağı hesaplanıyor. Dolayısıyla burada geri dönüşüm süreçlerinin acilen devreye alınması gerekiyor. Bugün sürdürülebilirlikle ilgili gelecek hedeflerini masaya yatırırken herkes geri dönüşümü konuşuyor ama aslında geri dönüşümü yapabilen yok. Biz dünyada, bu işe vakıf sayılı firmalardan bir tanesiyiz. İngiltere’de TÜBİTAK’ın karşılığı olan bir kurum var. Özellikle batarya geri dönüşüm projelerine artık bizi de katıyorlar. Belli bir hibe de veriyorlar. Burada sektördeki başka firmalarla birlikte ortak projeler geliştiriyoruz.”

Yeni yatırım yolda

Cengiz Holding’in sanayi şirketlerinin birbiriyle yarattığı sinerjinin de çok önemli olduğunun altını çizen Emre Kayışoğlu, “Bu kapsamda, Eti Alüminyum’un Seydişehir’deki ürünlerini, buradaki teknolojiyle özellikle ‘İngiltere pazarı için daha katma değerli hale getirebilir miyiz?’ diye Ar-Ge çalışmaları yapıyoruz. Bu çalışmaların sonucuna göre yine İngiltere’de, mevcut tesisimize yakın bir bölgede önümüzdeki dönemde yeni bir fabrika kurabiliriz” dedi.

Katma değer’ transferi yaptı

Yeni dönemle birlikte kobaltı nikel, sodyum ve magnezyumdan ayrıştırma kapasitesini 900 tondan 1.800 tona çıkaran ICoNiChem, Mardin’den gelen ürünleri de İngiltere’de işlerken yüzde 99,99 saflıkta kobalt üretebiliyor. Tesiste, teknoloji, petrokimya, otomobil, uçak sanayi, seramik gibi alanlarda katma değerli ürünlerin üretimi yapılıyor. Pil, batarya ve katalizörlerin yanı sıra 21’inci yüzyılın kilit sektörleri olan teknoloji, petrokimya, elektrikli otomobil, uçak endüstrilerinde yoğun olarak kullanılan kobalt, tüm dünyada katma değerli sanayi ürünlerinin en önemli elementlerinden biri olarak kabul ediliyor. ICoNiChem’in kuruluşunun 1970’lere uzandığını bildiren Emre Kayışoğlu, “Bizim amacımız burada katma değerli kobalt üretmekti. Bunu da başardık. Burası sadece İngiltere’nin değil, aynı zamanda tüm Avrupa’nın en gelişmiş hidrometalurji tesislerinden biri” dedi. 

‘Mazıdağı alanında dünyadaki tek tesis’

Türkiye’de kobalt üretimi yapan Mardin Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisi’nin, aynı zamanda dünyada pirit konsantresinden kobaltı ayrıştırabilen tek tesis olduğunu hatırlatan Emre Kayışoğlu, şunları söyledi: “Tesisimiz 1.1 milyar dolarlık yatırım bedeliyle bölgenin en büyük özel sektör yatırımı. Yılda 350 milyon dolarlık gübre, 270 milyon dolarlık metal ithalatının önüne geçerek her yıl dış ticaret açığının kapanmasına 620 milyon dolarlık katkı sağlıyoruz.”