NASA’dan 500 milyon yıllık Mars krateri ‘sırrı’

NASA, Mars’ın ömrü boyunca çok eski ve devasa yanardağlardan kaynaklanan binlerce “süper patlama” yaşadığını doğruladı. Bilim insanları daha önce Mars yüzeyindeki devasa çöküntülerin sayısının asteroitlerden kaynaklandığını düşünüyordu fakat çarpışmaların etkileri kraterlerden beklendiği gibi tamamen yuvarlak değildi. Bunun yerine kenarların yakınında derin katmanlar ve kaya sıraları vardı, bunlar da çökmeye işaret ediyordu.

Kızıl Gezegen’in kuzeyindeki Arabia Terra adlı bölge, şimdiye kadar keşfedilen en şiddetli volkanik patlamalardan bazılarının kaynağıydı. Yaklaşık 4 milyar yıl önce gerçekleşen bu patlamalar, 500 milyon yıllık bir süre boyunca havaya su buharı, karbondioksit ve kükürtdioksit yaydı.

ARAŞTIRMACILAR ÇOK SAYIDA MİNERALE RASTLADI

Araştırmacılar, keşfedilmesi yanardağları bulmaktan daha kolay olan küle dair kanıtlar elde etti ve değişen volkanik aktiviteyle ilişkilendirilen çok sayıda minerale rastladı.

Venüs’ün bazı bölgelerinde, Jüpiter’in ayı Io’da ve Dünya’nın kendi geçmişinde de benzer süreçlerin yaşanmış olma ihtimali bulunduğundan, bu keşif bilim insanlarının gezegenlerin ve ayların nasıl oluştuğunu anlamasını sağlayacak.

Independent Türkçe’de yer alan bilgilerde, bilim insanları, Mars rüzgarlarından ötürü yanardağların aslında var olduğunu düşündükleri yerden binlerce kilometre uzaklıktaki kanyon ve kraterlerin duvarlarında kül aradı ve montmorillonit, imogolit ve allofan gibi suyla birleşerek kile dönüşmüş volkanik mineraller keşfetti.

Ne var ki, bazı soruların cevabı hâlâ bilinmiyor: Nasıl olur da Mars’ta o bölgede sadece tek çeşit yanardağı olabilir? Bilim insanlarının Mars’ta meydana geldiğini düşündüğü türden süper patlamalara neden olabilen yanardağlar, Dünya’da gezegenin dört bir yanına dağılmış halde bulunur. Fakat bu yanardağların bir zamanlar birbirine daha yakın olması ve fiziksel ve kimyasal olarak aşınmış olması da mümkün.

400 MİLYON OLİMPİK YÜZME HAVUZU BÜYÜKLÜĞÜNDE ERİMİŞ KAYA VE GAZ

NASA’dan jeolog Jacob Richardson, “Makalemizi okuyacaklar ve ‘Nasıl? Mars bunu nasıl yapabildi? Bu kadar küçük bir gezegen nasıl olur da tek bir yerde binlerce süper patlamaya neden olacak kadar kaya eritebilir?’ diyecekler” ifadelerini kullandı.

Mars’ın çekirdeğinden yüzeyinde 400 milyon olimpik yüzme havuzu büyüklüğünde erimiş kaya ve gaz püskürmüş, ardından da yanardağ çökerek kaldera meydana getirmiş olmalı. Bunlardan 7 tanesine Arabia Terra’da rastlandı.

Patlamaların her birinin Mars’ın iklimi üzerinde, atmosferi yoğunlaştırmak veya Güneş ışınlarını engelleyerek gezegeni daha soğuk hale getirmek gibi büyük etkileri olmuştu.