Çipin sırları dünyayı karıştırdı

HANİFE BAŞ – Otomotiv, elektronik ve beyaz eşya sektörlerinin önemli hammaddelerinden olan çipte kriz bitmiyor. Çipin dünyadaki en büyük üreticisi Tayvan. ABD ve Çin gerginliğinin merkez üssünün Tayvan olması çipi tekrar gündeme taşıdı. Dünyada çip üretiminin yüzde 63’ü Tayvan’da yapılıyor. Çip üretimi zor ve çok büyük yatırım gerektiriyor.

Çip, metal bir levha üzerine yerleştirilen elektronik devreler grubuna verilen ad. Hemen her elektronik cihazda ve araçta kullanılıyor. Yapay zeka, nesnelerin interneti gibi teknolojiler çip kullanım oranlarını çok büyük oranda artırdı. Çip üretim tarafı ise bu talebe yetişemedi. Çünkü çip üretimi çok maliyetli ve yıllar alan yatırımlar gerektiriyor. Sektörde çip üretimi için ‘roket bilimi değil ama yapması ondan çok daha zor’ deyimi yaygın.

SIFIR TOZLU ORTAM

Mikroçip üretimi süreci yüzlerce adımdan oluşuyor. Tasarımdan üretime geçmesi de aylar alıyor. Çip üretiminin aşırı temiz ortamda olması gerekiyor. Ortamın hava kalitesi, derecesi sıkı kontrol altında olmalı. Robotlar bir makineden diğerine pul gibi ince yongaları çok dikkatli ve kontrollü bir şekilde taşımak zorunda. Modern çiplerin 100 katmanı oluyor. Bu katmanların her biri de birbiriyle bağlantıda. Çok minik bir toz bile çipi mahvedebilir. Sıfır tozlu ortamlarda üretim yapılıyor. Bir çip üretimi sahasındaki hava dışarıdan on bin kat daha temiz. Çalışanlar özel kıyafet giyiyor ve daha çok insansız odalar kullanılıyor. Odaların havaları düzenli olarak sirküle ediliyor. Çiplerin ana hammaddesi kum. Çeşitli aşamalardan geçirilerek içindeki silikon ayrıştırılıyor.

Çip üretimi tesisini kurmak yıllar alıyor. Ayrıca yatırım için milyar dolarlar gerekiyor. Bu kadar yatırım yaptıktan sonra da zor ekonomik koşullarda üretim uzmanlığını kaybederek rekabetin arkasında da kalabilirsiniz. Intel’in eski CEO’larından Craig Barrett, firmasının çipleri için bir insanın yaptığı en karmaşık cihaz tanımını kullanmıştı.

ÜLKELER HAREKETE GEÇTİ

Ülkeler çip üretmeyi kendi kendine yetmede önemli görüyorlar. Çin, beş yıllık planları içinde çip üretimini milli önceliği haline getirdi. ABD Başkanı Joe Biden, güvenli bir Amerikan arz zinciri için çipte yerli üretime işaret etti. Avrupa Birliği de kendi çipini üretme konusunda önlemler almayı planlıyor. İtalya, yerli çip üretimini desteklemek için 2030 yılına kadar 4 milyar euro ayırdığını duyurdu.

YENİ TESİSLER YOLDA

Dünyayı kasıp kavuran çip açığı sonrasında firmalar yeni tesis kurmak için harekete geçti. Geçen yıldan itibaren yeni yatırımlar duyurulmaya başlandı. Bosch, 2021’de Almanya’da 1 milyar euro yatırımla çip fabrikası kurdu. Bu tesiste kapasite artırımı için de 2025 yılına kadar yeni yatırımlar yapacak.

Samsung, geçen yıl ABD’deki çip üretim faaliyetlerini artırmak için Teksas’daki çip üretim fabrikasına üç yılda 17 milyar dolar yatırım yapacağını açıklamıştı. Samsung bu yıl ise çip, biyo ilaç ve diğer yeni nesil teknolojiler için 356 milyar dolarlık yatırım yapacağını duyurdu.

Intel, Almanya’da çok büyük bir çip üretim tesisi planını açıkladı. ABD’li çip firması gelecek nesil Avrupalı çip ekosistemi yaratacağını ve devam eden çip açığını bu şekilde ortadan kaldıracağını duyurdu. Intel bu alanda Avrupa’da 33 milyar dolarlık yatırım planlıyor. Bunun 17 milyar doları Almanya’da yapılacak. Intel’in yatırımı, bilgisayar, otomobil, akıllı telefon ve diğer cihazlardaki artan orandaki çip açığını karşılayarak bu konuda Avrupa’nın Asya’ya olan bağımlılığını ortadan kaldırmayı amaçlıyor.

TÜRKİYE ÜRETEBİLİR Mİ?

Çip üretimi çok maliyetli. En küçük yatırım 2-3 milyar dolardan başlıyor. Ancak uzmanlar, Türkiye’de de bu yatırımın yapılabileceği görüşünde. Fizibilite yapılıp başlanabilir. Bölge ülkeler ve dünyaya çip satılabilir. Son dönemde ülkemizde savunma sanayi özelinde yerli çip tasarımı gündemde. TÜBİTAK’ın da bu konuda çalışma yaptığı biliniyor.